سرویس جهان مشرق - منابع مطلع فرانسوی اعلام کردند که روسیه و آمریکا از چهار هفته پیش تاکنون مذاکراتی را در عمان پایتخت اردن برای بررسی امکان رسیدن به توافق جهت جداسازی نیروهای مستقر در مرزها بین سوریه و عراق و اردن آغاز کردند. این منابع گزارش می‌دهد که فروپاشی گسترده گروه تروریستی داعش و عقب‌نشینی آن در تمامی جبهه‌ها به ویژه در موصل پایتخت خودخوانده داعش و مناطق شرقی و جنوب شرقی سوریه باعث شده است که نیروهایی که در حال حاضر در تمامی محورهای عقب نشینی داعش می جنگند، بویژه نیروهای ارتش سوریه و متحدانش و نیروهای آمریکایی و انگلیسی در تقابل با یکدیگر قرار گیرند.

آمریکا در سال 2015 در عراق و در نزدیکی گذرگاه التنف با سوریه پایگاه نظامی برای خود ایجاد کرد و از آن زمان به آموزش شبه نظامیان مخالف دولت سوریه پرداخت که اکثریت آنها ساکنان مناطق شرقی سوریه به ویژه شهر دیرالزور بودند که در برابر داعش شکست خورده و به خارج از این منطقه فرار کرده بودند. حدود 150 نظامی آمریکایی از دو سال پیش آموزش این گروه‌ها را که "شیرهای منطقه شرقی" (الأسود الشرقیه) نامیده می شدند، برعهده داشتند و نظامیان و افسران انگلیسی و نروژی نیز در این آموزش‌ها مشارکت می‌کنند. همچنین تیم‌های اماراتی و اردنی نیز در این پایگاه حضور دارند .

چالش به وجود آمده در گذرگاه التنف و اطراف آن به همراه ادامه شبه نظامیان مسلح کرد مبنی بر آغاز حمله نهایی به شهر الرقه تحت حمایت آمریکایی‌ها ، تمرکز ویژه‌ای را به درگیری‌های گسترده برای تسلط بر مناطق شرقی سوریه در مرز عراق داده است.

ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در سخنانی به این موضوع اشاره کرد که کشورش برای جلوگیری از بالکانیسم سوریه تلاش خواهد کرد. وی در این زمینه تأکید کرد: ما در حال ایجاد مناطقی برای کاهش تنش ها هستیم و می ترسیم مناطق تنش‌زا به مرزهای آینده تبدیل شود. اتحادیه روسیه امیدوار است که مناطق سالمی را با دولت بشار اسد ایجاد کند تا دست کم نوعی از گفتگوها ایجاد شود ، چرا که این کار می‌تواند همکاری سیاسی برای تسلط مجدد بر تمامی اراضی سوریه و حفظ و سلامت آنها را فراهم کند.

برخی از محافل روسی در ژنو به العهد اعلام کردند که احتمال دارد جنگ سوریه به یک درگیری راکد منتهی شود و جلوگیری از این خطر در تصرف ارتش سوریه و متحدانش در مناطق مرزی بیابانی این کشور با عراق است. این منطقه از ناحیه حمایتی که ایران از ارتش سوریه و متحدانش در مبارزه با داعش و گروه‌های تروریستی و تکفیری دیگر انجام می‌دهد، بسیار مهم ارزیابی می‌شود.

نقشه درگیری‌ها در این منطقه به چهار محور اساسی تقسیم می‌شود:

اول: نقشه مرزهای سوریه و عراق نشان می‌دهد که این منطقه به شکل گسترده‌ای تحت سلطه نیروهای مبارز کرد و برخی گروه‌های دیگر مورد حمایت آمریکا یا تحت سلطه داعش قرار دارد. دولت سوریه تلاش دارد تسلط بر این مناطق را بار دیگر در دست بگیرد و محور اصلی درگیری‌های کنونی نیز تسلط بر گذرگاه‌های مرزی است. مشخص است که مسیر عبور از مرزها در شمال در حال حاضر تحت سلطه شبه نظامیان کرد قرار دارد و هنوز مشخص نیست آمریکایی‌ها به کردها اجازه تفاهم و هم‌گرایی با دمشق را می‌دهند یا نه. علاوه بر این که مشخص نشده که ترکیه به کردها اجازه تقویت موجودیت خود در این منطقه را خواهد داد یا نه. نکته مبهم دیگر این است که آیا نیروهای دولتی مهاجم در این منطقه وارد مناطق تتحت سلطه کردها می‌شوند یا تاکتیک جایگزینی را انتخاب می‌کنند تا از آغاز درگیری‌های دیگری در این مرحله جلوگیری کنند، به ویژه در شرایطی که تنش میان کردها و گروهک‌های معارض مسلح در شرق حلب افزایش پیدا کرده است و ارتش سوریه به این ترتیب می‌تواند گزینه‌های خود را برای مذاکره و توافق با کردها در زمینه سازش نهایی محقق کند.

دوم: بر خلاف جبهه شمالی ، جبهه‌های مرکزی و جنوبی به شدت مورد تنازع هستند. گذرگاه مرزی البوکمال تنها گذرگاه مرزی جبهه مرکزی است که آب رود فرات از آنجا به عراق می رود. در جبهه جنوبی نیز گذرگاه مرزی اصلی التنف قرار دارد.

سوم: در جبهه مرکزی نیروهای ارتش سوریه و متحدانش در تدمر حضور دارند و در حال پیشروی به سمت دیر الزور هستند که در حال حاضر بخش ها و پایگاه هایی از ارتش سوریه تحت محاصره نیروهای داعش قرار دارد. به نظر می‌رسد که آمریکا در حال تحریک نیروهای داعش در الرقه است تا آنها این شهر را تخلیه کنند و به دیر الزور بروند. البته موشک های ایجاد خلأ روسیه که اخیراً در مسیر کاروان‌های داعش در مسیرهای صحرایی منفجر شده، باعث از بین رفتن تعداد زیادی از عناصر داعش شده است. به نظر می‌رسد که آمریکایی ها ترجیح می‌دهند به نحوی مانع از رسیدن و دستیابی نیروهای ارتش سوریه و متحدانش به دیرالزور شوند، چرا که تسلط بر این شهر می‌تواند تسلط این نیروها بر اتوبان منتهی به گذرگاه مرزی در البوکمال را به دنبال داشته باشد.

چهارم: در جبهه جنوبی نیز آمریکا موانع زیادی را در مسیر پیشروی نیروهای دولتی به سمت التنف ایجاد می‌کند. این گذرگاه از لحاظ جغرافیایی از طریق صحرای حماد با دمشق مرتبط است و یکی دیگر از گذرگاه‌های مرزی میان سوریه و عراق به شمار می‌رود. نیروهای آمریکایی امیدوار هستند که گروه‌های شورشی تحت آموزش این کشور در منطقه التنف بتوانند کنترل گذرگاه البوکمال را نیز در دست گیرند و آمریکایی‌ها در مسیر شمال بتوانند از طریق مزدوران و نمایندگان خود کنترل مرزهای سوریه و عراق را به صورت کامل در اختیار داشته باشند و مناطق جنوبی سوریه هم مرز با اردن و ارتفاعات جولان را نیز در اختیار بگیرند. این نوع بازی می تواند مسیر رسیدن ایران به لبنان و حزب الله را قطع کند.

اولویت و اهمیت بسیار بالای آمریکا در ممانعت از تسلط نیروهای ارتش سوریه در گذرگاه البوکمال و التنف را می توان در این موضوع خلاصه کرد که بازگشایی مجدد مرز زمینی بین دمشق و بغداد و تهران ، منافع آمریکا و اسرائیل را به خطر می‌اندازد ، چرا که این مسیر زمینی ثابت می‌تواند تأثیرات مضاعفی بر توانمندی ایران در تأثیرگذاری در تحولات آینده سوریه داشته باشد.

آمریکا تاکنون به شکل مستقیم در جنگ‌ برای تسلط بر مرزهای سوریه و عراق وارد عمل نشده بود و این ادعا را همچنان برای خود حفظ می‌کرد که بر مبارزه با گروه تروریستی داعش متمرکز شده است، اما هنگامی که ارتش سوریه در مبارزه با داعش به سمت التنف پیشروی می‌کند، بارها از سوی آمریکایی‌ها هدف موشک باران قرار می‌گیرد.

موازنه کلی نیروها در شرایط کنونی در راستای منافع دولت سوریه است و ارتش سوریه در آینده‌ای نزدیک به دیرالزور و البوکمال و التنف مسلط خواهد شد، لذا آمریکایی‌ها مجبور خواهند بود راهکارهایی برای فعالیت‌های ضد سوریه و ایران ایجاد کنند. گزینه دیگری که البته به نظر می‌رسد در محاسبات سیاست خارجی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا دیده نمی‌شود ، گزینه مداخله نظامی و اشغالگری است که هزینه‌های استراتژیک بالا و طولانی مدتی دارد. به این ترتیب به نظر می‌رسد بهترین گزینه آمریکا جستجوی نوعی از تفاهم با روسیه بر اساس این پیش زمینه است که احتمال دارد مسکو به صورت کامل با برنامه کاری سوریه و ایران به ویژه در محور مبارزه با اسرائیل مشارکت نداشته باشد.